ABD'de yapılan yeni bir araştırma, orman yangınlarının sadece fiziksel sağlık üzerinde değil, aynı zamanda ruh sağlığı üzerinde de ciddi ve uzun süreli etkilere sahip olduğunu gösteriyor. Özellikle 2020 yılında California'da yaşanan büyük orman yangınlarının ardından, PM 2,5 partikül madde kirliliğine maruz kalan bireylerde ruh sağlığı sorunları nedeniyle hastanelere başvurularda belirgin bir artış gözlemlendi. Bu durum, iklim değişikliğinin ve çevresel felaketlerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerini bir kez daha gözler önüne seriyor.

Orman Yangınlarının Ruhsal Etkileri

Prof. Dr. Nevrez Koylan, orman yangınlarının sadece duman ve partiküller nedeniyle fiziksel sağlık sorunlarına yol açmakla kalmayıp, aynı zamanda ciddi psikolojik sorunlara da neden olduğunu belirtiyor. Bu sorunlar arasında stres, kaygı, panik, korku, depresyon, tükenmişlik hissi ve travma sonrası stres bozukluğu gibi durumlar yer alıyor. Ayrıca, sosyal ilişkilerde bozulma, yalnızlaşma, madde kullanımında artış gibi toplumsal sorunlar da orman yangınlarının dolaylı etkileri arasında sayılıyor.

• Stres, kaygı ve panik ataklar
• Depresyon ve tükenmişlik hissi
• Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
• Sosyal ilişkilerde bozulma ve yalnızlaşma
• Madde kullanımında artış

Prof. Dr. Koylan, orman yangınlarından doğrudan etkilenen kişilerde travma sonrası stres bozukluğu, depresyon ve anksiyete gibi psikolojik etkilerin yanı sıra, yerinden olma ve ekonomik çöküş gibi sosyal etkilerin de görülebileceğini vurguluyor. Özellikle çocuklar ve gençlerde güven kaybı, gelişimsel sorunlar, eğitim kesintisi ve sosyal izolasyon gibi uzun vadeli etkiler ortaya çıkabiliyor.

PM 2,5'in Tehlikeleri ve Korunma Yolları

Orman yangınlarından kaynaklanan PM 2,5 partikül maddesi, insan sağlığı için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Bu partiküller, solunum yoluyla vücuda girdiğinde akut bronşit, akciğer iltihabı, astım ve KOAH alevlenmeleri, kalp krizi ve felç riski, hipertansiyon ve damar sertleşmesi, akciğer kanseri gibi birçok sağlık sorununa neden olabiliyor. Özellikle çocuklar, yaşlılar, astım ve kalp hastalığı olanlar, hamileler ve açık havada çalışanlar bu partiküllerden daha fazla etkileniyor.

Peki, PM 2,5'in zararlı etkilerinden korunmak için neler yapılabilir? Prof. Dr. Koylan, bireysel ve toplumsal olarak alınabilecek önlemleri şu şekilde sıralıyor:

• Hava Kalitesi Endeksi 100'ü aştığında dışarı çıkmayı sınırlandırın, 150'nin üzerinde ise zorunlu olmadıkça evde kalın.
• Pencereleri ve kapıları kapatın, klima varsa dış hava sirkülasyonunu kapatın.
• HEPA filtreli hava temizleyici kullanın.
• Dışarı çıkmanız gerekiyorsa N95/FFP2 maske takın ve egzersiz yapmaktan kaçının.
• Eve dönünce ellerinizi, yüzünüzü ve saçınızı yıkayın.
• Toz birikimini önlemek için ıslak bezle sık sık yüzey temizliği yapın.
• Astım, KOAH, kalp hastaları, hamileler ve yaşlılar için reçeteli ilaçları yanınızda bulundurun ve doktorla acil durum planı oluşturun.

İklim Değişikliği ve Orman Yangınları İlişkisi

Prof. Dr. Koylan, orman yangınlarının genellikle insanlar tarafından başlatılan bir sorun olduğunu, ancak küresel ısınma ve iklim değişikliği sonucunda yangınların daha uzun sürdüğünü ve daha geniş alanları etkilediğini belirtiyor. Bu durum, çevreye ve ekolojik yapıya verdiği zararların yanı sıra insan ve toplum sağlığı için de büyük bir risk oluşturuyor. Bu nedenle, orman yangınlarının önlenmesi ve sonuçlarının giderilmesi için küresel düzeyde işbirliği yapılması gerekiyor.

Sonuç olarak, orman yangınlarının sadece fiziksel değil, psikolojik ve sosyal etkileri de göz önünde bulundurulmalı ve bu etkileri azaltmaya yönelik kapsamlı stratejiler geliştirilmelidir. Ruh sağlığı desteğinin, afet müdahale planlarının ayrılmaz bir parçası olması ve iklim değişikliği ile mücadele çalışmalarının hızlandırılması büyük önem taşıyor. Unutmayalım ki, doğayı korumak aynı zamanda kendi sağlığımızı ve geleceğimizi korumak anlamına geliyor.