Türkiye'nin nadir toprak elementi ihracatına yönelik anlaşmaları, madencilik sektöründeki sorunları yeniden gündeme getirdi. Peki, madenlerde yaşanan ölümlerin sorumlusu kim? Rödovans sistemi mi, özel sektör mü, yoksa yasal düzenlemeler mi? Bu soruların yanıtları, madencilikteki acı gerçekleri ortaya seriyor.

Madenlerdeki Facia Gerçeği

Türkiye'de madencilik, ölümlü iş kazalarının en sık görüldüğü sektörlerden biri. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi'nin (İSİG Meclisi) raporlarına göre, 2003'ten 2024'e kadar yüzlerce madenci, önlenebilir nedenlerden dolayı hayatını kaybetti. Bu kazaların ardında yatan nedenler ise oldukça karmaşık:

• Güvenlik önlemlerinin yetersizliği
• Denetim eksikliği
• Çalışma koşullarının ağırlığı
• Maden sahiplerinin kar hırsı

Bu faktörlerin bir araya gelmesiyle, madenler işçiler için adeta birer ölüm tuzağına dönüşüyor. Soma ve Ermenek'teki facialar, bu acı gerçeğin en somut örnekleri.

Rödovans Sistemi: Katilin Ta Kendisi mi?

AKP hükümetleri döneminde yapılan yasal değişikliklerle, kamuya ait maden işletmelerinin özel şirketlere devredilmesi (rödovans sistemi) uygulaması hayata geçirildi. Bu sistem, maden sahiplerinin maliyetlerini düşürerek karlarını artırmalarını sağladı. Ancak aynı zamanda, iş güvenliği önlemlerinin de ihmal edilmesine yol açtı. Rödovans sistemi, madenlerdeki ölümlerin artmasında önemli bir rol oynuyor.

Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) 176 sayılı "Maden Güvenliği ve Sağlığı Sözleşmesi"ne Türkiye'nin yıllarca taraf olmaması da bu duruma katkıda bulundu. Sözleşmenin görmezden gelinmesinin nedeni, işçilerin yaşamı ve sağlığı için alınması gereken temel önlemlerin maliyetinden kaçınmak olabilir.

Çözüm Nerede?

Maden işçilerinin hayatını kurtarmak için öncelikle sorunun kaynağının doğru tespit edilmesi gerekiyor. Özel sektörü özendiren yasal düzenlemeler mi, kamu kurumu adına yüklenici firmalar mı, yoksa rödovans sistemi mi suçlu? Bu soruların yanıtları, çözümün anahtarını sunuyor.

Çözüm için atılması gereken adımlar şunlar olabilir:

• Madenlerdeki güvenlik önlemlerinin artırılması
• Denetimlerin sıklaştırılması
• Çalışma koşullarının iyileştirilmesi
• Rödovans sisteminin yeniden düzenlenmesi
• ILO'nun 176 sayılı sözleşmesinin tam olarak uygulanması

Bu adımların atılmasıyla, madenler işçiler için daha güvenli bir hale getirilebilir ve ölümlerin önüne geçilebilir.

Maden işçilerinin katilleri kim sorusu, karmaşık ve çok boyutlu bir sorudur. Ancak bu sorunun yanıtını bulmak, madencilik sektöründeki sorunları çözmek ve işçilerin hayatını kurtarmak için hayati önem taşımaktadır. Unutulmamalıdır ki, her bir madenci ölümü, önlenebilir bir cinayettir.