Uluslararası sivil toplum kuruluşu Global Energy Monitor'ün raporuna göre, dünyadaki yeni kömür santrali kapasitesi son 20 yılın en düşük seviyesine geriledi. Bu durum, kömür kullanımının azaldığının önemli bir işareti olarak değerlendirilirken, bazı ülkelerin kömür politikaları endişe yaratıyor. Peki, bu düşüşün nedenleri neler? Hangi ülkeler kömürden vazgeçiyor, hangileri yatırım yapıyor? İşte detaylar...

Kömür Santrallerinde Düşüş: Nedenleri ve Etkileri

Rapora göre, geçen yıl dünyada 44 gigavatlık yeni kömür santrali kapasitesi devreye alındı. Bu, son 20 yılın en düşük seviyesi. Aynı zamanda, 25,2 gigavatlık kurulu güçte termik santral kapandı. Bu gelişmelerin başlıca nedenleri şunlar:

• Avrupa Birliği'nde (AB) devreden çıkarılan kömür santrali kapasitesinin artması
• Temiz enerji kaynaklarına yönelme
• Paris Anlaşması hedefleri

AB'de 2023'te 2,7 gigavatlık kömür santralleri devreden çıkarılırken bu miktar 2024'te 11 gigavata yükseldi. Almanya, kullanımına son verilen santral kapasitesinde 6,7 gigavatla başı çekti, Birleşik Krallık da son kömür santralini kapattı. ABD'de ise geçen yıl emekli edilen kömür santrali kapasitesi 4,7 gigavatla 2015'ten beri en düşük seviyeye geriledi.

Çin ve Hindistan: Kömüre Yatırım Yapmaya Devam Ediyor

Dünya genelindeki düşüş trendine rağmen, Çin ve Hindistan kömür yatırımlarına devam ediyor. Çin, 2024'te rekor seviyede yeni kömür santrallerinin inşasına başladı. Bu durum, ülkenin 2025'te kömür tüketiminin zirveye ulaşmasının ardından düşüşe geçme taahhüdünü tehlikeye atma riski taşıyor. Hindistan da geçen yıl rekor seviyede yeni kömür santrali önerisinde bulundu. Hükümet, kömür kullanımını azaltma taahhüdünde bulunmasına rağmen bu planın ne zaman başlayacağına ilişkin net takvim belirlemedi.

Global Energy Monitor'ün Küresel Kömür Santrali Takipçisi Proje Yöneticisi Christine Shearer, "Geçen yıl temiz enerji dönüşümünün tam hızla ilerlemesine bağlı olarak kömürün gelecekte karşılaşacağı durumların habercisi oldu ancak özellikle dünyanın en zengin ülkelerinde kömür enerjisinin Paris Anlaşması'na uygun şekilde aşamalı kaldırılmasını sağlamak için hala çalışmak gerekiyor." ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin Kömür Politikası Ne Durumda?

Rapora göre, Türkiye ise 2010'dan bu yana 92 gigavatın üzerinde kömür santrali projesini iptal etti. Bu miktar, şu anda işletmede olan kömür santrali kapasitesinin neredeyse 5 katına denk geliyor. Şu anda Türkiye'deki tek yeni santral projesi, Kahramanmaraş'taki Afşin-Elbistan A Termik Santrali'ne eklenmek istenen 688 megavatlık iki ünite olarak öne çıkıyor.

Avrupa İklim Eylem Ağı Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Sorumlusu Elif Cansu İlhan, Türkiye'nin 2015'ten beri neredeyse tüm kömürlü termik santral projelerini iptal ederken yenilenebilir enerji kurulumlarını hızlandırarak dünyadaki eğilimleri takip ettiğini belirtti. Fosil Yakıtların Ötesi Kampanyacısı Duygu Kutluay da Türkiye'de elektrik ihtiyacının tamamının yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılandığı daha refah bir gelecek için başta kömür olmak üzere fosil yakıtlardan çıkmak gerektiği görüşünü dile getirdi.

Dünya genelinde kömür kullanımındaki düşüş eğilimi, temiz enerjiye geçişin hızlandığının bir göstergesi. Ancak, bazı ülkelerin kömür yatırımlarına devam etmesi, küresel iklim hedeflerine ulaşmayı zorlaştırabilir. Türkiye'nin kömürden çıkış stratejileri ve yenilenebilir enerji yatırımları, bu süreçte önemli bir rol oynayacak.